του Αλέξη Κομσέλη* |

Οι σύγχρονοι επιχειρηματίες χρειάζονται δύο βασικά εργαλεία για να ανταποκριθούν στο δυναμικό περιβάλλον της δραστηριότητας τους. Πρώτον, την ικανότητα να παρακολουθούν και να αντιλαμβάνονται την αγορά, έτσι ώστε οι αλλαγές στο περιβάλλον να δημιουργούν ευκαιρίες και όχι κινδύνους. Δεύτερον, τη δυνατότητα να δημιουργούν προσωπικά αφηγήματα που θα τους βοηθήσουν να βρουν επενδυτές, να δομήσουν συνεργασίες και να πουλήσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους.

Οι εκπαιδευτικές ή, καλύτερα, παιδευτικές αυτές εμπειρίες απαιτούνται, όχι μόνο επειδή οι εκπαιδευόμενοι χρειάζονται παραδείγματα για να κατανοήσουν την θεωρία, αλλά και επειδή είναι πολλά στοιχεία της επιχειρηματικής διεργασίας που η θεωρία δυσκολεύεται να περιγράψει. Τα στοιχεία αυτά είναι αποτέλεσμα της άμεσης παρακολούθησης “in vivo” και της μελέτης πραγματικών επιχειρηματιών στην καθημερινότητα τους.

Έτσι λοιπόν, είναι σημαντικό να εστιάζουμε στη δημιουργία νέων παιδευτικών εμπειριών στο πλαίσιο της επιχειρηματικής εκπαίδευσης. Οι εμπειρίες αυτές πρέπει να δημιουργούνται εκτός εκπαιδευτικής αίθουσας και μέσα στην αγορά. Σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, οι εμπειρίες αυτές είναι κοινές για όλους τους εκπαιδευόμενους. Η αποκρυστάλλωσή τους όμως είναι διαφορετική για τον καθένα.

Η ερμηνεία που ο κάθε εκπαιδευόμενος θα δώσει στα όσα βιώνει εκτός αίθουσας θα βασίζεται σε προσωπικά τους χαρακτηριστικά (γνώσεις, προηγούμενες εμπειρίες, γνωστούς που θα συζητήσει κοκ). Αυτό δημιουργεί ένα μοναδικό φάσμα ερμηνειών που εμπλουτίζει ακόμα περισσότερο την εκπαιδευτική διαδικασία και δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους να δουν με διαφορετικό μάτι την πραγματικότητα.

Παράλληλα, οι εκπαιδευόμενοι έχουν την ευκαιρία να μοιραστούν τις εντυπώσεις αυτές με τους άλλους συμμετέχοντες. Να δημιουργήσουν δηλαδή τη δική τους αφήγηση (story telling) γύρω από την εμπειρία που βίωσαν στο πεδίο. Η αφήγηση αυτή θα εμπεριέχει τις δικές τους παρατηρήσεις, ενώ θα είναι έντονη η προσωπική χροιά. Το αποτέλεσμα είναι να συνυπάρξουν αφηγήσεις με κοινή εκκίνηση που όμως καταλήγουν σε διαφορετικά στοιχεία ερμηνείας της εμπειρίας.

Αν, για παράδειγμα, συζητήσουν όλοι οι εκπαιδευόμενοι με έναν επιχειρηματία και έχουν την ευκαιρία να τον παρακολουθήσουν σε δράση (shadowing), ο κάθε ένας θα δώσει έμφαση σε διαφορετικά στοιχεία της συζήτησης και θα ερμηνεύσει με βάση τις προσωπικές του προσλαμβάνουσες τα στοιχεία που προκύπτουν από την παρακολούθηση. Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένα μοναδικό αφήγημα για αυτήν την εμπειρία που θα συγκεράζει τα αντικειμενικά στοιχεία που προκύπτουν από την συζήτηση και την παρακολούθηση με την υποκειμενική ερμηνεία.

Αποτέλεσμα αυτής της άσκησης είναι η ευκαιρία που δίνεται στους εκπαιδευόμενους να αντιληφθούν την αξία και την ισχύ της αφήγησης για την δική τους επιχειρηματική πορεία. Η δυνατότητα ενός επιχειρηματία να πλάθει μοναδικές ιστορίες είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για να δημιουργήσει έναν μύθο γύρω από την επιχείρηση και τα προϊόντα του. Ο μύθος αυτός με την σειρά του είναι δομικό στοιχείο της προσπάθειας για ανεύρεση πελατών, αλλά και συνεργατών ή επενδυτών. Άλλωστε, οι μεγάλοι (και μικροί) επιχειρηματίες που θαυμάζουμε και μας μαγεύουν έχουν μια ωραία ιστορία να μας πουν.

Με την απόκτηση εμπειριών εκτός αίθουσας, οι εκπαιδευόμενοι έχουν την ευκαιρία να δουν πως χειρίζονται την αφήγηση διάφοροι επιχειρηματίες. Στη συνέχεια, έχουν τη δυνατότητα να φτιάξουν τη δική τους αφήγηση για τις εμπειρίες αυτές και να προσεγγίσουν μέσα από το δικό τους φίλτρο την πραγματικότητα που βίωσαν. Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουν τρία από τα κυριότερα εργαλεία που έχει στη διάθεσή του ένας επιχειρηματίας. Αρχικά να παρατηρεί και να κατανοεί το επιχειρηματικό περιβάλλον, την αγορά και τις ανάγκες ή επιθυμίες που έχουν οι πελάτες. Στη συνέχεια να συνθέτει τα συμπεράσματα της παρατήρησης. Τέλος, να φτιάχνει μια αφήγηση, ένα “παραμύθι”, που θα μεταφέρει το μήνυμα που θέλει να περάσει και θα γοητεύσει το ακροατήριό του.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εργασία που έκαναν οι φοιτητές του MSc in Entrepreneurship στο ALBA Graduate Business School για το μάθημα Creativity. Με τον καθηγητή του Δρ. Μπάμπη Μαινεμελή επισκέφθηκαν την Σαντορίνη για ένα Σαββατοκύριακο και είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την επιχειρηματική δραστηριότητα του νησιού, να μιλήσουν με τοπικούς επιχειρηματίες και να συνθέσουν ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους. Με βάση λοιπόν την παρατήρηση και τις εμπειρίες τους στο νησί, δημιούργησαν μια μοναδική αφήγηση που πηγάζει από την δική τους ερμηνεία της πραγματικότητας.

Ένα παράδειγμα της δουλειάς αυτής μπορείτε να δείτε στο βίντεο που ακολουθεί, το οποίο και ετοίμασε μια από τις ομάδες των φοιτητών. Η πλέον ενδιαφέρουσα παρατήρηση για την δουλειά των φοιτητών μας είναι το γεγονός ότι, ενώ οι ομάδες μίλησαν με τους ίδιους επιχειρηματίες και βίωσαν κοινές εμπειρίες, κάθε ομάδα χρησιμοποίησε ένα διαφορετικό αφήγημα για την περιγραφή τους.