Λίγα λόγια για την θεωρία του Maslow
H ιεράρχηση των ανθρωπίνων αναγκών του Maslow είναι μια θεωρία που προτάθηκε από τον αμερικανό ψυχολόγο Abraham Maslow το 1943 και εκφράστηκε στην τελική της μορφή το 1954.
Πρόκειται για μια θεωρία της εξελικτικής ψυχολογίας και δεν άργησαν να αγκαλιάσουν και οι ειδικοί του management, γιατί αποτελεί πηγή κατανόησης πολλών πτυχών της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή, όλοι οι άνθρωποι περνούν από κάποια στάδια εξέλιξης. Άλλοι μένουν στο 2ο, άλλοι στο 3ο ή το 4ο στάδιο και άλλοι (σαφώς λιγότεροι) καταφέρνουν να φτάσουν στο αποκορύφωμα της ανθρώπινης εξέλιξης. Τα στάδια αυτά αποτυπώνονται ιεραρχικά, υπό τη μορφή μιας πυραμίδας.
Στην βάση της πυραμίδας (1ο στάδιο) καταγράφονται οι θεμελιώδεις ανάγκες κάθε ανθρώπου (γνωστές και ως φυσιολογικές ανάγκες). Σύμφωνα με τον Maslow, χωρίς την εκπλήρωση αυτών των βασικών αναγκών (τροφή, νερό, ζέστη κλπ) κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να περάσει στο επόμενο εξελικτικό (2ο) στάδιο που είναι η ανάγκη για ασφάλεια, σταθερότητα και προστασία (στέγη, εργασία κλπ).
Στο 3ο στάδιο της εξέλιξης κάθε ανθρώπου, πάντα σύμφωνα με τον Maslow, γεννάται η ανάγκη να ανήκεις κάπου, να αγαπάς και να σε αγαπούν. Μόνο εκπληρώνοντας και αυτή την ανάγκη του, ένας άνθρωπος μπορεί να προχωρήσει στο επόμενο εξελικτικό στάδιο, που είναι το 4ο στάδιο της αυτοεκτίμησης. Αξίζει να αναφερθεί πως σύμφωνα με τον Maslow, είναι πολύ λιγότεροι εκείνοι που φτάνουν στο 5ο εξελικτικό στάδιο, γνωστό και ως στάδιο της αυτοπραγμάτωσης.
Προσωπικές σκέψεις στα φωναχτά
Αν δεχτούμε την θεωρία του Maslow, πως το ταξίδι της ανθρώπινης εξέλιξης μέχρι την αυτοπραγμάτωση, επιτυγχάνεται σε 5 στάδια, (σε σχήμα πυραμίδας, ανάλογα με την βαρύτητα του κάθε σταδίου), τότε η κάλυψη των «φυσιολογικών» αναγκών ενός ατόμου, μπορεί να θεωρηθεί η βάση, τα θεμέλια του όλου οικοδομήματος. (Αλήθεια, ξέρεις κανένα οικοδόμημα που να στάθηκε όρθιο χωρίς θεμέλια?)
Αν χρειάζεσαι αποδείξεις που συνδέουν την θεωρία του Maslow με την ελληνική κρίση και τις συνέπειες της, δεν έχεις παρά να ανατρέξεις στα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Το 34,6% των Ελλήνων πολιτών (Κομισιόν, στοιχεία 2013 και δεν τολμώ να φανταστώ τα στοιχεία του 2015) ζει κάτω από το όριο της φτώχιας. Πολλοί από αυτούς (ή μήπως όλοι?) δεν μπορούν πλέον να καλύψουν ούτε καν τις θεμελιώδεις ανάγκες τους, όπως τροφή, νερό, ζέστη κλπ. Το ερώτημα λοιπόν γεννάται αυθόρμητα. Αν αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να καλύψουν βασικές ανάγκες τους, τότε (δικαιούται να πει κανείς πως), έχουν κλονιστεί τα θεμέλια της ανθρώπινης τους ύπαρξης. Μιλάμε για την βάση της πυραμίδας, πάνω στην οποία σύμφωνα με τον Maslow, στηρίζεται το οικοδόμημα των υπόλοιπων τεσσάρων σταδίων της ανθρώπινης εξέλιξης, μέχρι την αυτοπραγμάτωση. Και χωρίς την βάση, δεν μπορεί να υπάρξει οικοδόμημα.
Προσπάθησα να μπω στην θέση αυτής της άτυχης κατηγορίας των Ελλήνων πολιτών και σου εξομολογούμε πως αν και δεν φοβάμαι εύκολα, τρόμαξα με αυτήν την εικόνα. Πού να ΄ταν και αληθινή! Ναι, σε βεβαιώνω, αν πεινούσα και κρύωνα, θα έκανα τα πάντα για να καλύψω τις ανάγκες μου και μάλλον ταυτίζομαι με τον Maslow και τους υποστηρικτές του, που λένε πως σε αυτήν την περίπτωση, κανείς δεν θα είχε το κουράγιο και την νηφαλιότητα να ασχοληθεί με δουλειές, ιδεολογίες, πολιτικές συζητήσεις, φιλοσοφικές συζητήσεις, αγάπες, ρομαντικά δειλινά και αυτοεξέλιξη. Το ένστικτο επιβίωσης δε θα του επέτρεπε να σκεφτεί τίποτε από αυτά. Αντίθετα. Ένας τέτοιος άνθρωπος, σε μια τέτοια κατάσταση, θα άρπαζε κάθε ψίχουλο ελπίδας που του πετούσαν γαλαντόμοι πολιτικοί, προκειμένου να γλυτώσει από την απελπισία του. Στο κάτω κάτω «τι είχε τι έχασε?». Αλήθεια σου θυμίζει κάτι αυτό το τελευταίο? Προσωπικά, μου φέρνει στο μυαλό τα επιχειρήματα αρκετών γνωστών μου, όταν προσπαθούσαν να δικαιολογήσουν τις ακραίες πολιτικές τους επιλογές, στις τελευταίες εκλογές του Φεβρουαρίου. Τα συμπεράσματα δικά σου.
Κλείνοντας θα ήθελα να σημειώσω πως η εικόνα δείχνει ακόμη ανησυχητικότερη (τουλάχιστον σε μένα), αν η παραπάνω θεωρία συνδυαστεί με την θεωρία του Hofstede και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ελληνικής κουλτούρας. Μια θεωρία για την οποία έχω αρθρογραφήσει στο παρελθόν. Συνοπτικά αναφέρω, πως βάση αυτής της θεωρίας, ως χώρα «χτυπάμε» ένα από τα μεγαλύτερα σκορ (100) έναντι άλλων λαών, στον δείκτη αποφυγής της αβεβαιότητας (UAI). Αυτό σημαίνει πως η ασφάλεια και η σταθερότητα είναι ένας σημαντικός παράγοντας της ψυχοσύνθεσης μας, αλλά γενικά ως λαός δεν είμαστε ανοιχτοί αλλαγές.
Όποιος πολιτικός ηγέτης βρει την λεπτή ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις 2 ακραίες αντιφάσεις, πιστεύω θα γράψει ιστορία σε αυτόν τον τόπο.
